Układ Regulacyjny IV wg FRSc
Czwarty Układ Regulacyjny zajmuje w FRSc miejsce szczególne, ponieważ został opracowany przez Radosława Składowskiego jako pierwszy spośród wszystkich pięciu. Jego istotą są wzorce ruchowe, układ pozapiramidowy oraz łańcuchy synkinetyczne.
Trudne pytania
Odkrywając świat łańcuchów synkinetycznych Składowski niejednokrotnie zadawał i zadaje pytania: jak to się dzieje, że człowiek potrafi utrzymać pionową postawę nie napinając równocześnie mięśni do granic możliwości? Na bazie jakiego mechanizmu dziecko uczące się chodzić ma krok chwiejny o szerokiej podstawie, a z czasem nabiera ruchów płynnych i pewnych? Co wówczas w jego ciele się zmienia? Dlaczego nauka tak precyzyjnie opisuje i analizuje biomechanikę chodu ludzkiego, a jednak żaden zdrowy człowiek w trakcie marszu owej analizy nie wykonuje? Pytania te można oczywiście mnożyć w nieskończoność.
Układ pozapiramidowy i łańcuchy synkinetyczne
W odpowiedzi na te i wiele innych pytań pojawiały się u twórcy FRSc obserwacje owocujące wreszcie rozplanowaniem wzajemnych zależności mięśniowych osadzonych w ruchach archetypowych tj. chodzenie, bieganie, stanie, gryzienie, ssanie, schylanie czy gestykulacja. Sekwencje mięśni uruchamianych z odpowiednią siła i w odpowiednim czasie pozwalające na wykonanie płynnego ruchu nazwane zostały łańcuchami synkinetycznymi.
Odruchowość i bezwarunkowość działania łańcuchów synkinetycznych ma swoje źródło w układzie pozapiramidowym, który odpowiedzialny jest za to, by czynności te pozostawały automatyczne, a aktywacja poszczególnych partii mięśni zachodziła w odpowiednim czasie i bezbłędnej synchronizacji.
Zaburzenia synkinetyczne
By układ pozapiramidowy mógł we właściwy sposób „zawiadować” motoryką potrzebuje informacji nerwowych spływających ze wszystkich obszarów ciała. Mówią one o takich parametrach jak lokalizacja ciała w przestrzeni lub jego prędkość. Określone patologie opisywane przez Składowskiego jako zaburzenia dysków śródstawowych lub ustawienia kręgów kręgosłupa względem siebie potrafią zniekształcać aferentny bodziec nerwowy biegnący wprost do ośrodków układu pozapiramidowego. Prowadzi to do zaburzenia danego wzorca ruchowego, a wtórnie do rozmaitych kompensacji mięśniowych, ograniczeń zakresu ruchu i powstania dolegliwości bólowych.
Problemy te dotykają często osób aktywnych ruchowo, których umiejętności motoryczne są na nieprzeciętnie wysokim poziomie, a świadomość ciała jest bardzo duża. Przykład stanowią tu akrobaci, tancerze, czy przedstawiciele sztuk walki tj. tai chi lub kung fu.
C2? Th9? Kość krzyżowa?
W poszukiwaniu rozwiązań problemów swoich pacjentów Składowski, łącząc swoje obserwacje z wiedzą innych specjalistów zajmujących się ciałem człowieka bardzo globalnie, opracował szczegółowe systemy zależności mięśniowo-stawowych, które regulują pracę zaburzonych łańcuchów synkinetycznych. Do wachlarza technik autor FRSc zalicza przede wszystkim mobilizacje oraz manipulacje kostno-stawowe ściśle określonych stawów obwodowych lub segmentów kręgosłupa za 3 najistotniejsze uznając drugi kręg szyjny, dziewiąty kręg piersiowy oraz kość krzyżową.
Gospodarz i goście
Jak często podkreśla Składowski, łańcuchy synkinetyczne względem pozostałych Układów Regulacyjnych pełnią często funkcję nadrzędną i to od ich patologii wywodzą się zazwyczaj wtórne patologie pozostałych Układów Regulacyjnych. Obrazując to zjawisko autor FRSc posługuje się metaforą „gospodarza i gości”, w której łańcuchy synkinetyczne i ich zaburzenia pełnią rolę gospodarza, zapraszającego kolejno dysfunkcje przypisywane innym Układom Regulacyjnym. Z diagnostycznego punktu widzenia jest to bardzo ważna informacja, która zobowiązuje terapeutę do zwrócenia uwagi na problem zawsze bardzo globalnie, poprzez analizę całego łańcucha, a nie tylko lokalnej dyfunkcji.
Krzysztof Skibiński