Autor: Andrzej Pastwa
Splot ramienny, napisano już o nim praktycznie wszystko, wiemy jak jest zbudowany, jak nerwy wychodzą z rdzenia kręgowego i unerwiają naszą kończynę górną zarówno czuciowo i ruchowo. W tym artykule spróbuje przybliżyć anatomię splotu ramiennego od strony okresu prenatalnego.
W badaniach profesora Woźniaka z 2012 roku stwierdzono ,że klasycznie zbudowany splot ramienny stwierdzono u 46,82% przypadków. W badaniach z roku 2003 Usyl w swojej pracy wykazał, na typowym materiale płodowym, zaobserwowano 46.5 procent przypadków.
W badaniach na zwłokach, gdzie badane były osoby dorosłe odsetek prawidłowego splotu ramiennego wynosił od 16,4 procent [Matejcik, 2005], poprzez 28 procent [Adebisi i Singh, 2002], aż do 52 procent[Olivieira-Finho i in., 2009]. Na podstawie tych danych można wysunąć wniosek, że podczas interwencji chirurgicznej prawdopodobieństwo zobaczenia nietypowej budowy splotu ramiennego wynosi ponad połowę.
Warianty anatomiczne gałęzi przednich nerwów rdzeniowych
Różne odmiany anatomiczne gałęzi przednich nerwów rdzeniowych zaobserwowano w 15.9 procent przypadków, niezależnie od płci i strony ciała badanych płodów. W 84.4 procent sploty były utworzone przez gałęzie przednie nerwów rdzeniowych od C5 do TH1. Gałąź przednia nerwu rdzeniowego C4 brała udział w tworzeniu przedniego (rostralnego) typu splotu ramiennego. W nomenklaturze angielskiej nazywa się to prefixed type (fot, 7).
W 11.81 procent przypadków, była to najczęstsza anomalia tej części splotu ramiennego [ Woźniak i in., 2012]. Dlaczego tak jest? Badacze upatrują taką zależność jako pozostałość okresu wczesnoembrionalnego, kiedy to w czwartym tygodniu rozwoju obserwuje się udział gałęzi przedniej nerwu rdzeniowego C4 w tworzeniu związków tej struktury [Lewis, 1902] W małym odsetku przypadków stwierdzono inne anomalie, obecność gałęzi przedniej nerwu rdzeniowego Th2, biorącej udział w tworzeniu postfixed type, czyli tylnego (kaudaloego) typu splotu ramiennego w 0.9 procent (fot.8).
I pojedyncze połączenia pomiędzy gałęziami przednimi nerwów rdzeniowych C6-C7( fot.9) oraz C7-C8 (fot10), co stanowiło 0,5-0,9 procent przypadków[Woźniak i in. 2012].
Warianty anatomiczne pni splotu ramiennego
Anomalie zaobserwowano w 5,45 procent badanych splotów ramiennych, jednakowo często u obu płci, niezależnie od strony ciała. Występowanie wariantów pnia górnego w postaci braku typowego pnia górnego stwierdzono w 1,36 procent splotów. W dwóch przypadkach powstawał osobny pień utworzony przez gałęzie przednie nerwów rdzeniowych C4 i C5 rozdzielający się na dwie części, które współtworzyły pęczki boczny i tylny. Przy czym gałąź przednia nerwu rdzeniowego C6, tworzyła osobne połączenia z pęczkiem bocznym i tylnym ( ryc 1A, fot. 11).
W pojedynczym splocie zaobserwowano, że gałęzie przednie nerwów rdzeniowych C4 i C5 tworzą osobne połączenia, rozdzielając się następnie na dwie gałęzie, które łączyły się z rozgałęzieniem nerwu C6, by wspólnie utworzyć gałąź przednią i tylną nietypowego pnia górnego(ryć 1 typ B fot 12).
Anomalie pnia środkowego środkowego stanowiły około 2,72 procent przypadków. W 2 procentach splotów pień środkowy utworzony został przez gałęzie przednie nerwów C7 i C8, jednocześnie pień dolny utworzony był tylko przez gałąź przednią nerwu rdzeniowego Th1 (fot. 13, ryć 2) [Woźniak i in., 2012).
W 0,45 procentach, splotów zaobserwowano dodatkowe połączenia pomiędzy pniem środkowym, a gałęzią przednią pnia górnego lub pęczkiem przyśrodkowym (ryć 3)
Warianty morfologiczne pnia dolnego występowały w 1,36 procent badanych splotów. Obserwowano. Połączenie pnia dolnego z pęczkiem bocznym. Anomaliom tym towarzyszyły zmienności w postaci dodatkowej gałęzi łączącej pęczek boczny z korzeniem przyśrodkowym nerwu pośrodkowego( fot14)[Woźniak i in,. 2012] W literaturze spotykamy też zdanie ,że w około 9 procentach przypadków spotykamy nieuformowany pień dolny [Uysal i in. 2003) W 0,5 procentach przypadków autorzy stwierdzili ,że pień dolny powstawał z gałęzi przednich nerwów rdzeniowych Th1 i Th2.
[ Atlas anatomii splotu ramiennego okresu prenatalnego. J. Woźniak, A. Kędzia., 2013 wyd. MedPharm ]